De voorbije maanden onderzocht Het Familiebedrijf via bevragingen wat jonge familiale ondernemers zoal bezighoudt in het kader van de opvolging binnen het familiebedrijf. De resultaten werden voorgesteld tijdens Follow Up. We lichten er hierna enkele uit.
Bespreekbaar, maar…
Een eerste, positieve vaststelling is dat een grote meerderheid aangeeft dat opvolging bespreekbaar is. Wij zien inderdaad in de Opvolgersacademie en ook in onze praktijk een duidelijke positieve evolutie op dat vlak. Al hoort daar toch wel een zekere nuance bij: nogal wat respondenten die aangaven dat het vraagstuk van de opvolging weliswaar bespreekbaar is, voegden eraan toe dat die bespreekbaarheid beperkt is, niet erg concreet en niet systematisch.
Nochtans kan niet genoeg benadrukt worden hoe essentieel een goede, open communicatie is voor een geslaagde opvolging. Er komen immers zoveel factoren kijken bij de opvolging, en er spelen zoveel gevoelige en belangrijke elementen mee, dat het van het grootste belang is alles bespreekbaar te maken en ook de moeilijke vragen (of: zeker de moeilijke vragen) niet uit de weg te gaan.
Vragen over de toekomst, en vooral over de toekomstige rollen
En moeilijke vragen zijn er natuurlijk vaak wel in het opvolgingsproces. Gevraagd naar hun belangrijkste bezorgdheden in het kader van de opvolging, antwoordt bijna 70% van de next gen respondenten ‘de toekomst van het familiebedrijf’, gevolgd door ‘de relaties tussen de next gen en de now gen’ en ‘de verantwoordelijkheden die samenhangen met de toekomstige rol’.
Bij de vraag naar moeilijkheden die de next geen concreet ervaart in het kader van de opvolging, staat de rolverwarring met stip op één: bijna 62% van de deelnemers gaf aan hiermee te worstelen. Daarnaast kwam vooral het moeilijk bespreekbaar zijn van bepaalde onderwerpen terug, net zoals het ontbreken van een proces en de moeite die de overdrager heeft om los te laten. De keuze van de geschikte opvolger(s) en conflicten/spanningen binnen de familie sluiten het rijtje af.
Dat de rolverwarring zo prominent naar voren komt, is geen verrassing. Het hele opvolgingsproces is immers een proces van rolwisselingen: niet enkel de overdrager en zijn opvolger(s) nemen een nieuwe rol op, maar ook heel wat andere betrokkenen. Bijvoorbeeld zullen sommige familieleden de rol van passieve eigenaar opnemen, of een bepaalde rol gaan spelen in de governance van de familie of van het familiebedrijf.
Om goede afspraken te maken rond die rolwisselingen is het essentieel dat alle betrokkenen goed weten wat elke rol inhoudt. Welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden heeft elkeen in zijn nieuwe rol? Welke rechten en plichten komen daarbij kijken? Omtrent welke punten en wanneer kan iemand vanuit een bepaalde rol bijvoorbeeld zijn stem laten gelden (en wanneer/waarover niet)? Daarnaast is het niet enkel van belang te weten wat de nieuwe rollen inhouden, maar die rolafbakening ook te respecteren.
Het belang van een goed proces
Er werd ook gepolst naar de begeleiding van het opvolgingsproces. Een meerderheid van 61% gaf aan dat het proces begeleid wordt door een externe. Niet onbelangrijk inderdaad, als we zien dat meer dan 30% van de deelnemers aangaf dat het ontbreken van een proces de opvolging bemoeilijkte. Een goede procesbegeleider zorgt er onder meer voor dat alle (ook moeilijke) vragen aan bod komen, dat alle stemmen aan bod komen, en dat er verduidelijking is waar nodig. Geen overbodige luxe, denk maar aan het voorbeeld van de rolverwarring.
Wij danken alvast iedereen die heeft meegewerkt aan de enquête. We nemen deze en andere vaststellingen uit de enquête mee om onze volgende editie van de Opvolgersacademie (2024) nog meer toe te spitsen op de concrete vragen en bezorgdheden van de next gen.