Een actieve raad van bestuur is een absolute meerwaarde

Corporate governance is dit jaar het centrale thema van de IFB-Leagues, de topontmoetingen waarmee het Instituut voor het Familiebedrijf familiale ondernemers uit dezelfde regio bijeen brengt bij een topbedrijf. Voor Oost- en West-Vlaanderen is dat dit jaar de Uitgeverij Lannoo in Tielt. “Deugdelijk bestuur maakt al lang deel uit van onze bedrijfscultuur”, getuigt CEO Matthias Lannoo. “Vooral bij overnames en in crisissituaties is de externe knowhow van cruciaal belang geweest.”

Wat hebben Stijn Streuvels, Guido Gezelle en Albrecht Rodenbach gemeen? Alle drie werkten ze samen met Joris Lannoo voor de uitgave van boeken. Hij richtte in 1909 met de hulp van zijn ouders de Drukkerij-Uitgeverij Lannoo op. Vandaag is Uitgeverij Lannoo een familiebedrijf in de vierde generatie, geleid door Matthias Lannoo. De zes werkmaatschappijen in België en Nederland halen met zo’n 300 medewerkers een geconsolideerde omzet van 75 miljoen euro.

Uitdagende tijden

Net zoals vele sectoren kent ook de uitgeverswereld uitdagende tijden. Matthias Lannoo: “We zitten in een sector waar de toekomst zeer onzeker is. Er komen continu nieuwe uitdagingen op ons af. Uiteraard is er de digitalisering waarbij internet, e-commerce en e-books een steeds grotere rol spelen. Maar het gaat ook om de tijdsbesteding van de mensen, die grondig verandert. Er zijn heel wat mogelijkheden en media waaraan ze aandacht geven. Onze opdracht is om mensen blijvend geïnteresseerd te houden in boeken.”

En dat lijkt aardig te lukken voor de onderneming die nog steeds haar hoofdzetel heeft in Tielt. “De gemiddelde oplages dalen, de gemiddelde boekenprijs is ook wat gezakt. Maar we blijven wel goed verkopen. De laatste jaren zijn de cijfers dan ook goed”, aldus Lannoo, die het succes toeschrijft aan de passie voor het boekenvak: “Onze mensen hebben nog altijd goede ideeën en weten die om te zetten in goeie boeken. Daar begint het altijd mee, ook nu nog.”

Voorts is de internationalisering, met de overnames van Meulenhoff Boekerij en Unieboek|Het Spectrum in Nederland, een gouden zet gebleken. “Het internationale karakter van het bedrijf zet zich door. Niet alleen met onze drie Nederlandse uitgeverijen (Lannoo nam in 1999 al lifestyle uitgeverij Terra over, nvdr). We geven ook hoe langer hoe meer boeken in het Engels uit, vooral in de hogere prijsklasse: verzorgde uitgaven over mode, architectuur, fotografie, … Zo verbreden we onze markt.”

Digitaal goed op weg

En uiteraard is het digitale niet meer weg te denken in deze sector. Matthias Lannoo: “Digitalisering is geen nieuw gegeven. Voor het maken van boeken gebruiken we al heel lang digitale platformen. Ze hebben het proces sterk vereenvoudigd en ook veel toegankelijker gemaakt. Daarnaast is e-commerce een vaststaand feit. Via onze eigen webshop en platformen als Amazon is ze goed voor 20% van de omzet.”

Op het vlak van e-books blijft de Nederlandstalige markt wel achter. “We halen zo’n 4 à 5 procent omzet uit e-books. Vooral onze fiction uitgeverij Meulenhoff Boekerij in Amsterdam doet het goed: zij is de Nederlandse nummer 1 en haalt al tot 10% omzet uit dit product”, vertelt de CEO. “Over het algemeen is België inderdaad trager in het adapteren van digitale toepassingen, maar wij vermoeden toch dat er heel wat illegale downloads gebeuren. In digital publishing mikken we dan ook echt op communities en platformen waar onze lezers nog veel meer vinden dan in het e-book alleen.”

Professioneel gerund familiebedrijf

De traditie en familiale cultuur van de onderneming ziet Matthias Lannoo als een belangrijk deel van het succes: “We zijn nog steeds een 100% familiaal bedrijf. De familiale roots leven heel sterk, maar we zijn vandaag wel een professioneel gerunde onderneming. We denken ook op lange termijn. Ik durf zelfs te zeggen: op zeer lange termijn. We zijn geduldige investeerders, die bereid zijn om vele jaren te wachten tot het resultaat er is. En meestal loont dat ook.”

“Bovendien speelt onze bedrijfscultuur een grote rol. We staan dicht bij de mensen en je voelt dat aan de betrokkenheid. Medewerkers maken deel uit van onze gemeenschap, wat je bij een multinational toch veel minder hebt. We zijn ook een zeer transparante onderneming: onze mensen krijgen heel veel financiële informatie, omdat we geloven dat dit de verantwoordelijkheid en motivatie bevordert. Tegelijk proberen we ons aan te passen aan nieuwe maatschappelijke trends, zoals flexibel werken, maar wel met een nuchtere kijk op de zaken.”

Corporate governance zit eveneens in de bedrijfscultuur ingebakken. Lannoo: “De vorige generatie van mijn vader, oom en tante was daar al mee bezig. In 1966 werd een directiecomité geïnstalleerd waarin een meerderheid externen zat. Ze vonden transparantie belangrijk, maar ook het delen van de verantwoordelijkheid. De familie hoefde niet meer alles te beslissen, aangezien er mensen met aanvullende expertise in de onderneming waren.”

Tegelijk heeft de familie Lannoo een traditie opgebouwd met een actieve raad van bestuur. “In 2002 werd voor het eerst een externe voorzitter gekozen. We hebben toen ook beslist dat als er een familiale CEO is, de voorzitter extern moet zijn, en vice versa. Vandaag telt onze raad van bestuur 8 leden: mijn broer vertegenwoordigt de aandeelhouders, ik neem eraan deel als CEO en voor het overige zijn het externe leden van de directie en externe bestuurders. De onafhankelijken zijn dus in de meerderheid. Dat is de normaalste zaak van de wereld voor ons.”

Een klankbord is nodig

Lannoo geeft toe dat zijn raad van bestuur misschien wat hoog gegrepen is volgens de omvang van het bedrijf. De uitgeverij is immers niet beursgenoteerd. “Maar we zijn wel een grote onderneming in onze sector in België en Nederland en we zijn ook een complex bedrijf, dat onder meer een culturele en economische dimensie moet weten te verzoenen. Net daarom is een klankbord nodig”, vertelt de CEO, die achtereenvolgens samenwerkte met voorzitters Theo Peeters, Herman Daems en nu Luc Vansteenkiste.

“We vergaderen minstens vijf keer per jaar, maar geregeld zijn er ook tussentijdse meetings. De raad van bestuur is een belangrijk orgaan, maar vooral bij overnames en crisissituaties heb ik de voorbije 15 jaar duidelijk gemerkt dat de jarenlange investering in dit orgaan een absolute meerwaarde geeft. Je komt dan soms toch voor situaties dat de directie de zaken niet alleen aankan en waarbij de raad van bestuur een sterke, aanvullende rol kan spelen.”

Matthias Lannoo hoeft dus niet meteen de Code Buysse ter hand te nemen: “We pasten veel zaken van corporate governance al toe, nog voor de code bestond. Er is bijvoorbeeld ook al een familiaal charter, waarin de waarden van de onderneming en de afspraken rond opvolging gedefinieerd staan en waarin ook wordt bepaald wie van de familie onder welke voorwaarden in de onderneming kan werken.”

“Maar ik vind de Code Buysse wel een fantastisch instrument. Wat ik er van de recente update van de code onthoud, is het luik over de evaluatie van de leden van de raad bestuur. Dat is iets wat wij nog niet geformaliseerd hebben. Eigenlijk kan ik de code en haar adviezen alleen maar aanbevelen”, besluit Matthias Lannoo.

Terug naar het overzicht

Opvolgersscan

Als eigenaar/bedrijfsleider van je familiebedrijf heb je wellicht het liefst dat één of meerdere kinderen op een bepaald moment het roer overnemen.

Maar hoe bepaal je als ouders objectief of je kinderen hiervoor aangewezen zijn? Patrick De Schutter ontwierp hiervoor de Opvolgersscan.

Een niet-familiale CEO: zes aandachtspunten

Samenwerken met een niet-familiale CEO loopt niet steeds van een leien dakje.

Jozef Lievens stipt 6 factoren aan die het aantrekken van en de samenwerking met een externe CEO kunnen maken of kraken.

Meer weten?

Vier soorten governance in het familiebedrijf

Er wordt vaak beweerd dat governance in familiebedrijven complexer is dan in niet-familiebedrijven. Dat is ongetwijfeld juist. De oorzaak hiervoor is te vinden in het feit dat een familiebedrijf bestaat uit een aantal componenten die elk een aparte soort governance vereisen.

Volgens Jozef Lievens zijn er vier soorten governance vereist :

  • ownership governance
  • business governance
  • family governance
  • wealth governance
Lees meer

Raad van bestuur of raad van advies

Veel familiale ondernemers stellen zich de vraag of ze beter met een echte raad van bestuur of met een raad van advies van start gaan. Volgens Sofie Lerut hebben beide pistes zekere voordelen, maar er zijn belangrijke verschillen.

Lees meer